به نقل از «قدس آنلاین»

از قانون کپی رایت یا همان حق تکثیر چه میدانید؟

تاریخ انتشار: ۲۴ اسفند ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۹۵۱۶۱۴

آنچه ما در زبانِ فارسی با عنوانِ «حق تکثیر و انتشار» یا همان کپی‌ رایت می‌شناسیم، در زبانِ انگلیسی به‌صورت copyright نوشته می‌شود. درواقع این کلمه از کنارِ هم قرارگرفتنِ دو کلمۀ copy (به‌معنای نسخه‌برداری کردن، کپی‌کردن) و right (به‌معنای حق) پدید می‌آید.

هرگونه تکثیر، اسکن یا کپی‌برداری از تمام یا بخشی از مطالب این کتاب حتی با ذکر منبع، بدون اجازۀ کتبی ناشر ممنوع است و پیگرد قانونی دارد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

جملاتی نظیرِ جمله بالا را معمولاً در جلد کتاب‌ها (و البته باقیِ محصولاتِ هنری و فرهنگی) می‌بینیم. این جمله، یا انواعِ مشابهِ آن، جمله‌ای است که هدفِ آن حفاظت از زمان، تلاش و ابتکارِ خالق اثر است و کپی‌ رایت نام دارد. کپی‌ رایت در ایران، تلاشی قانونی است در جهتِ حمایت از حقوقِ مادی و معنوی پدیدآورندۀ یک اثر. این حق، شامل حق نشر، پخش، عرضه و اجرای آن اثر و درواقع حقِ بهره‌برداری مادی و معنوی از آن است.

این قانون، در دی ماه سالِ ۱۳۴۸ به تصویبِ شورای ملی آن زمان رسید که درواقع نسخۀ ترجمۀ متنِ کنوانسیون برن بود. کنوانسیونِ برن، عهدنامه‌ای جهانی در جهتِ حفظ آثار ادبی و هنری است.

آغاز داستان کپی رایت

زمانی که برای اولین بار گوتنبرگ ماشین چاپ را در قرن ۱۵ اختراع کرد، عملیاتِ چاپ‌کردن بسیار کند بود. در نتیجه کپی‌کردن کتاب و اسناد و مدارک در دستۀ کارهای بسیار دشوار محسوب می‌شد. به‌مرور زمان فرآیندِ چاپ بسیار سریع‌تر شد و مردم این توانایی را پیدا کرده بودند که کتاب‌ها را با تعدادِ بیشتری و در مقیاسِ وسیع‌تری دوباره تولید کنند.

این موضوع ادامه داشت تا اینکه بریتانیایی‌ها در سال ۱۷۰۹ اساسنامۀ کپی‌ رایت را مطرح کردند که هدف آن محافظت کردن از آثار در برابرِ کپی‌شدن و فروخته‌شدن بود. طبقِ این اساسنامه نویسنده می‌توانست انتخاب کند که چه ناشرانی یا افرادی می‌توانند کارهای او را کپی کنند.

حقوق جانبی کپی‌ رایت

به‌مرور زمان در بریتانیا این اساسنامه کمی تغییر کرد و دقیق‌تر شد. به‌عنوان مثال، امکانی برای نویسندگان و باقی افراد خلاق و صاحب اثر ایجاد شد که بتوانند برای زمانی که برای تولید یک اثر خلاقانه سپری می‌کنند، دستمزدی دریافت کنند. این دستمزد در اساسنامه کپی‌ رایت در کشورهای خارجی، به زمان‌های «کار و مهارت» معروف است.

اساس‌نامه بین‌المللی برن

در جهان هیچ قانونی وجود ندارد که از حق کپی‌ رایت یک اثر در سرتاسر جهان محافظت کند. فقط می‌توان به پیمان برن (سال ۱۸۸۶) اشاره کرد که قبل از این پیمان از هر اثری فقط در همان کشور خودش حمایت می‌شد؛ بر این اساس از یک اثر که پدیدآورنده آن شامل کشورهای عضو این پیمان هست، در همان کشورهای عضو محافظت می‌شود.

برای اینکه حمایت از طرف این کشورها برای یک اثر تحقق یابد، باید یک سری شرایط وجود داشته باشد:

پدیدآورنده یک اثر باید یا تابعیت یکی از کشورهای عضو پیمان برن را داشته باشد یا باید برای بار اول اثر خود را در یکی از این کشورها منتشر کند؛ یا باید در یکی از این کشورها اقامت داشته باشد.

بر این اساس همه کشورهایی که عضو این اساسنامه هستند، باید در مقابل هر اثری که پدیدآورنده آن عضو یکی از این کشورها است، مانند آثار کشور خودشان عمل کنند. مثلاً اگر اثری از یک نویسنده انگلیسی، در یک کشور دیگر مانند فرانسه به هر دلیل به صورت غیرقانونی کپی شود، کشور فرانسه باید از حقوق آن نویسنده انگلیسی، مانند نویسنده‌ای فرانسوی حمایت کند.

در حال حاضر حدود ۹۰ درصد کشورهای دنیا یعنی در واقع ۱۶۵ کشور عضو این کنوانسیون هستند. تاریخ انقضای این اساسنامه برای هر شخص در همان سال‌های عمرش و تا ۵۰ سال بعد از فوت او است.

بعد از اینکه پیمان برن طی سال‌ها چندین بار تجدیدنظر شد، در سال ۱۹۶۷ سازمان جهانی مالکیت فکری یا WIPO اداره آن را بر عهده گرفته است. باید گفت ایران هنوز عضو این کنوانسیون نشده است و به همین دلیل، از یک اثر پدیدآورنده ایرانی در خارج از کشور حمایت نمی‌شود.

کپی رایت در اینستاگرام

معمولا آثاری مانند کتاب، شعر، یک اثر سمعی- بصری، موسیقی، نقاشی، عکس، اثر معماری و اثر فنی شامل حمایت کپی ‌رایت می‌شوند. حتی قانون کپی رایت در اینستاگرام هم وجود دارد و افراد نمی‌توانند یک فیلم یا عکس را بدون اجازه صاحب پیج اینستاگرام اصلی یا صاحبین اثر در صفحه خود منتشر کند. اگر پدیدآورنده‌ یک اثر بخواهد این حقوق انحصاری را به شخصی انتقال دهد، معمولا می‌تواند با انعقاد یک قرارداد این کار را انجام دهد.

چه آثاری مشمول قوانین کپی رایت می شوند؟

 عبارتند از : کتاب، شعر، اثر سمعی و بصری، موسیقی، نقاشی، عکس، اثر معماری و طرح های فنی و هنری. اما عناوین و لوگوها، اغلب به عنوان علامت تجاری حمایت می شوند نه به عنوان کپی رایت.

کشورهای بدون قانون کپی رایت و ناقض این قانون

در دنیا برخی کشورها قانون کپی رایت را نقض می‌کنند. طبق لیست سیاه ناقضان این قانون توسط آمریکا، این کشورها معرفی شده‌اند:

اندونزی، کره‌جنوبی، کویت، پاکستان، عربستان سعودی، تایوان، تاجیکستان، ازبکستان، مالزی، فیلیپین، برزیل، کانادا، کلمبیا، کاستاریکا، جمهوری دومنیکن، اکوادور، مکزیک، پرو، بلاروس، بلایز، بولیوی، مجارستان، گواتمالا، ایتالیا، جامائیکا، لیتوانی، لهستان، رومانی، ویتنام و پاراگوئه.

مجازات قانون کپی رایت

فعلا در ایران قانونی که به صورت یکپارچه برای عدم حق کپی رایت بیان کند وجود ندارد. معمولا قوانین متعددی وجود دارد که فقط برای مالکیت ادبی، هنری و حقوق مربوط به آن‌ها است. این قوانین در لایحه‌ی جامع به صورت یکپارچه به بحث نقض کپی ‌رایت پرداخته است که البته آن هم هنوز به تصویب نرسیده است.

به طور مثال قانون کپی رایت موسیقی وجود ندارد و در این زمینه سخت‌گیری انجام نمی‌شود. حتی قانون کپی رایت نرم افزار در ایران وجود ندارد و بسیاری از سایت‌ها نرم‌افزارها را به رایگان در اختیار کابران قرار می‌دهند. تا چند سال پیش نیز قانون کپی رایت فیلم‌های سینمایی به طور جدی وجود نداشت و بسیاری از دستفروش‌ها سی دی های فیلم‌های سینمایی را با قیمت کم به فروش می‌رساندند. البته هنوز هم کانال‌های تلگرامی هستند که فیلم‌ها را به رایگان در دسترس همه قرار می‌دهند. اما قانون در مورد سایت‌ها سخت‌گیری‌هایی اعمال کرده است. البته قانون کپی رایت عکس وجود دارد و معمولا نام عکاسان در هر پلتفرمی عکس منتشر شود، عنوان می‌شود.

قانون حمایت حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان

طبق ماده ۲۳ قانون:

اگر شخصی قسمتی از یک اثر یا کل یک اثر که متعلق به شخص دیگر و مورد حمایت قانون است را به نام خود یا شخص دیگری پخش کند؛

یا حتی به اسم پدیدآورنده و بدون اجازه او پخش یا عرضه کند، به شش ماه تا سه سال حبس تادیبی محکوم می‌شود.

طبق ماده ۲۴ قانون:

هرکس ترجمه شخص دیگری را بدون اجازه به نام خود یا شخص دیگری چاپ و نشر کند، به سه ماه تا یک سال حبس تأدیبی محکوم خواهد شد.

طبق قانون رعایت نکردن موارد زیر از سه ماه تا یک سال حبس تأدیبی به دنبال خواهد داشت:

به کار بردن نام، عنوان و نشانه‌ ویژه‌ معرف یک اثر، برای یک اثری دیگر از همان نوع یا مانند آن (ماده ۱۷)

هرگونه تغییر یا تحریف در اثرهای مورد حمایت این قانون و نشر آن (ماده ۱۹)

ماده ۲۸:

بر اساس ماده ۲۸ اگر شخص حقوقی (مثلاً یک شرکت) کپی ‌رایت را رعایت نکند، علاوه بر تعقیب جزایی، خسارت شاکی خصوصی از اموال شخص حقوقی جبران خواهد شد.

ماده ۲۹:

همچنین در ماده ۲۹ یکی دیگر از نتایج عدم رعایت کپی‌ رایت آورده شده است. بر اساس آن مراجع قضایی می‌توانند به شکایت شاکی خصوصی نسبت به جلوگیری از نشر و پخش و عرضه آثار مورد شکایت و ضبط آن رسیدگی کنند.

البته قانونگذار بسته به نوع جرم و شرایط متخلف، مجازات های گسترده‌ای مانند پرداخت جزای نقدی نیز تعیین کرده است که امکان بیان تمام آن ها، در اینجا وجود ندارد.

نیایش احمدی _ خبرنگار تحریریه جوان قدس

منبع: قدس آنلاین

کلیدواژه: قانون کپی رایت وجود ندارد شخص دیگر یک اثر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۹۵۱۶۱۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

دو قانون مصوب مجلس به دولت ابلاغ شد

به گزارش خبرگزاری مهر، محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی، طی نامه‌ای به حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور دو قانون به شرح زیر را ابلاغ کرد:

۱- قانون تفسیر ماده (۵) قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران ساختمانی

۲- قانون ارجاع اختلاف بین شرکت مادر تخصصی مدیریت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق ایران (توانیر) و شرکت گنت ترکیه به داوری

کد خبر 6089938 زهرا علیدادی